روز جهانی گیاه خواری ۲۰۲۰، یکم اکتبر است که همزمان با ۱۰ مهر ۱۳۹۹ است.

گیاه خواری انواع مختلفی دارد برخی افراد فقط گوشت را از برنامه غذایی خود حذف کرده‌اند ولی لبنیات و تخم مرغ هنوز بخشی از تغذیه آنهاست. برخی دیگر حتی محصولات حیوانی نظیر، لبنیات و عسل را نیز نمی‌خورند.

روز جهانی گیاه خواری در اول اکتبر در سراسر جهان گرامی داشته می شود. این روز در سال 1977 توسط جامعه گیاه خواران آمریکای شمالی پایه ریزی شده و در سال 1978 توسط اتحادیه بین المللی گیاه خواری مورد حمایت قرار گرفت. هدف از این روز، ترویج لذت، شفقت و فرصت های بهبود زندگی در گیاه خواری است. این روز سعی دارد تا میزان آگاهی نسبت به فواید اخلاقی، محیطی، سلامتی و انسانی سبک زندگی گیاه خواری را افزایش دهد.

سالانه تعداد زیادی از مردم جهان به‌دنبال اتخاذ شیوه زندگی سالم‌تر و پذیرش مسئولیت‌هایی با بار اجتماعی بیشتر، عادات رژیم غذایی خود را به سمت گیاه‌خواری سوق می‌دهند.

تخمین زده می‌شود که در حال حاضر از هر ۱۰ نفر انسان روی کره زمین، یک نفر گیاهخوار باشد که این رقم بسیار دور از انتظار به نظر می‌رسد. هندوستان یکی از کشورهایی است که با وجود جمعیت بسیار زیاد خود، کمترین میزان مصرف سرانه گوشت را در جهان دارد. گیاه‌خواران افرادی هستند که به زندگی حیوانات اهمیت می‌دهند و ذبح آن‌ها برای مصارف غذایی را از نمادهای ظلم و ستم می‌دانند.

این افراد تمایل دارند زندگی سالم‌تری داشته باشند و با حذف مصرف گوشت و محصولات حیوانی از مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی و عروقی پیشگیری کنند. همچنین گیاهخواران به سرزندگی و داشتن اندامی زیبا و متناسب علاقمند هستند. در ادامه شما را با روز جهانی گیاهخواری و مزایای این نوع رژیم غذایی برای سلامت افراد آشنا می‌کنیم:

گیاه خواری چیست؟

اصطلاح گیاه خواری اولین بار در سال ۱۸۳۹ و به معنای “رژیم غذایی سبزیجات” استفاده شد. گیاه خواری به معنای عمل مخالفت با مصرف گوشت و می‌تواند شامل کنار گذاشتن محصولات جانبی ناشی از کشتار حیوانات نیز باشد.

انواع گیاه خواری

گیاه خواری انواع مختلفی دارد. ۷ نوع گیاه خواری را از ساده به سخت بررسی می‌کنیم.

• پسکاتارین ( Pescatarian): شاید نتوان به این گروه گیاه خوار گفت اما مصرف گوشتشان را محدود به ماهی و غذای دریایی کرده‌اند. این گروه از گوشت قرمز، سفید و پرندگان مصرف نمی‌کنند. پسکاتارین به عنوان رژیم شبه گیاهخواری یا رژیم انعطاف پذیر شناخته می‌شود.
• پولوتارین ( Pollotarian): پولوتارین ها گوشت قرمز، ماهی و غذای دریایی مصرف نمی‌کنند و به نوعی نیمه گیاهخوار هستند. این افراد در رژیم خود مجاز به استفاده از گوشت مرغ و بوقلمون و تخم مرغ و لبنیات می‌باشند.
• لاکتو-اوو وجترین ( Lacto-Ovo Vegetarian): در این گروه که رایج‌ترین نوع گیاه خواری است، هیچ نوع گوشتی مصرف نمی‌شود اما تخم مرغ و محصولات لبنی در وعده‌های غذایی‌شان وجود دارد.
• اوو وجترین ( Ovo Vegetarian): این گروه هیچ نوع گوشتی مصرف نمی‌کنند اما تخم مرغ را کنار مواد غذایی گیاهی می‌خورند.
• لاکتو وجترین ( Lacto Vegetarian): این گونه از گیاهخواران از شیر و سایر محصولات لبنی مانند پنیر و ماست در کنار مواد غذایی گیاهی استفاده می‌کنند.
• خام گیاهخواری( Raw Vegetarian): خام گیاه خواران گوشت، لبنیات و تخم مرغ نمی‌خورند. آن‌ها همچنین مواد محرک مانند قهوه، چای، نوشیدنی‌های الکلی یا سیگار نیز مصرف نمی‌کنند. غذای مصرفی این افراد شامل انواع میوه، سبزی یا سالاد، آجیل و خشکبار مانند مغز گردو، پسته، فندق، بادام و انواع جوانه‌ها از قبل جوانه ماش، نخود، گندم، عدس، سویا و مواد قندی نظیر عسل، کشمش خرما، انجیر و شکر قهوه‌ای است که به صورت خام و طبیعی مصرف می‌نمایند.
• ویگن یا وگان (Vegan): ویگن‌ها هیچکدام محصولاتی را که به طور مستقیم و غیرمستقیم از حیوانات تهیه می‌شود استفاده نمی‌کنند. یعنی حتی عسل، موم و ژلاتین هم مصرف نمی‌کنند! همچنین ویگن‌ها به طور معمول از هیچ محصول حیوانی حتی چرم، ابریشم و پشم هم استفاده نمی‌کنند.

فواید گیاه خواری

• کاهش احتمال ابتلاء به انواع سرطان
• کاهش میزان کلسترول
• تناسب اندام و کاهش وزن و جلوگیری از چاقی
• بهبود بیماری‌های قلبی
• تنظیم فشار خون
• جلوگیری از ابتلاء به دیابت
• جلوگیری از ابتلاء به سنگ کلیه، سنگ کیسه صفرا
• افزایش سلامت عمومی بدن و در نتیجه عمر طولانی‌تر
• کاهش آسیب به محیط زیست

مضرات گیاه خواری

• محدودیت در رستوران‌ها
• افزایش خطر ابتلاء به سرطان کولورکتال
• کاهش تراکم مواد معدنی استخوان
• افسردگی و اضطراب
• کمبود ویتامین‌هایی مثل ویتامین دی
• کم خونی
• ریزش مو
• نفخ و اسهال

وگان چیست؟

اصطلاح وگان اولین بار در سال ۱۹۴۴، توسط دونالد واتسون به معنای “گیاه خواران غیر لبنی” به کار برده شد و آن را به عنوان اصولی که انسان باید بدون سو استفاده از حیوانات زندگی کند، تعریف کرد. وگان به معنای استفاده نکردن از محصولات حیوانی، به ویژه در رژیم غذایی است و دید کالایی به حیوانات را رد می‌کند. وگان رژیمی است که مخالف خرید و مصرف محصولات حیوانی است و اغلب پشت آن یک فرقه مذهبی وجود دارد.

روز جهانی گیاه خواری

در روز جهانی گیاهخواری تمامی مزایای پیروی از رژیم غذایی گیاهی گرامی داشته می‌شود و پیروان این نوع رژیم به سایرین نشان می‌دهند که با حذف گوشت هم می‌توان از غذا خوردن لذت برد. این روز برای نخستین بار در سال ۱۹۷۷ و توسط انجمن گیاهخواران آمریکای شمالی (NAVS)، با هدف کمک به ترویج شیوه زندگی گیاهخواری و آموزش افراد در مورد مزایای بهداشتی و اجتماعی آن برگزار شد. هر سال برای این روز مضمون تازه‌ای در نظر گرفته می‌شود که هدف آن ایجاد انگیزه در انسان‌ها برای پیروی ازرژیم غذایی گیاهی گیاهخواری است.

هدف روز جهانی گیاه خواری

نامگذاری روز جهانی گیاه خواری با هدف رواج گیاه خواری، آگاهی بخشی به مردم نسبت به این شیوه از تغذیه، احترام به حیوانات و ترویج فرصت‌های بهبود زندگی در گیاه خواری است.

مزایای رژیم‌های گیاهی چیست؟

رژیم‌های غذایی بدون گوشت باعث می‌شود تمامی مواد و عناصری که در این فرآورده‌ها یافت نمی‌شود شامل میزان بالایی از مواد شیمیایی گیاهی، چربی‌های اشباع‌نشده، منیزیم، ویتامین‌های E و C، اسید فولیک و فیبر، به بدن انسان وارد شود. این امر این به‌معنای داشتن وزن سالم، کاهش فشار خون، پایین آمدن خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی عروقی و همچنین کاهش کلسترول است. همچنین اتخاذ رژیم‌های غذایی گیاهی مزایای مختلف زیست‌محیطی به‌دنبال دارد که نه تنها به حفظ حیوانات کمک می‌کند بلکه باعث صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی نیز می‌شود. برای مثال برای طبخ هر کالری گوشت گاو به ۷۸ کالری سوخت فسیلی نیاز است، حال آن‌که برای دانه‌های سویا این میزان تنها یک کالری است.

علاوه بر این در کشوری هم‌چون آمریکا که بیماری‌های قلبی عروقی اصلی‌ترین علت مرگ‌ومیر مردم به شمار می‌رود، پیروی از رژیم‌های گیاهی که به‌طور قابل توجهی سالم‌تر از رژیم‌های غذایی حاوی فرآورده‌های حیوانی است، نقش بسزایی در کاهش مرگ‌های ناشی از این بیماری خواهد داشت. از سوی دیگر با توجه به اینکه رژیم گیاهخواری علاوه بر حذف چربی و کلسترول حیوانی از رژیم غذایی، باعث مصرف بیشتر فیبر و آنتی‌اکسیدان نیز می‌شود، گیاهخواران توانایی بالایی در مبارزه با سرطان دارند.

چگونه گیاه خوار شویم؟

اگر می‌خواهید گیاه خوار شوید ابتدا باید انگیزه و اراده داشته باشید. باید بدانید که چرا می‌خواهید این کار را بکنید. در مرحله بعد باید در خصوص گیاه خواری تحقیق و مطالعه کنید. پس از آن باید دستور پخت های متنوعی را پیدا کرده و برای خود آماده کنید. برای این کار باید جایگزین‌ها را به خوبی بشناسید. مثلاً بدانید به جای گوشت در مایه ماکارونی از قارچ یا سویا می‌توان استفاده کرد. برای شروع کار نمی‌توانید یک‌باره همه چیز را کنار بگذارید. ابتدا گوشت قرمز را حذف کنید و به تدریج پیش بروید. اینگونه راحت تر با شرایط جدید هماهنگ و سازگار می‌شوید. در طی دو تا سه هفته سایر انواع گوشت را نیز حذف کنید. در مورد تخم مرغ و لبنیات شما آزادید که آن‌ها را حذف یا حفظ کنید ولی به مرور می‌توان تخم مرغ را حذف کرده و از شیر سویا به جای شیر حیوانات استفاده کرد. مواد جایگزین را باید به نوعی انتخاب کنید که پروتئین و سایر مواد مغذی را به مقدار لازم استفاده کنید. نکته مهم در رژیم‌های گیاه خواری این است که لذت ببرید و از روی اجبار این کار را نکنید.

گیاه خواری در سال ۲۰۲۰

آمار مربوط به گیاهخواری به‌طور مداوم در حال رشد است، اما در سال ۲۰۲۰ با افزایشی چشمگیر مواجه بوده است. برای مثال آلمان در سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ با رشد ۳۷ درصدی فروش مواد غذایی وگان مواجه بوده و انگلستان از افزایش ۸۰ درصدی این محصولات در بزرگ‌ترین سوپرمارکت‌های خود خبر داده است. در ایالات‌متحده‌آمریکا نیز فروش مواد غذایی وگان در اوج همه‌گیری کووید -۱۹ شاهد افزایش ۹۰ درصدی بوده و همچنان در حال رشد است.

منابع: خبرگزاری ایمنا – WikipediA –