آپنه خواب به شرایطی گفته می‌شود که فرد در هنگام خواب دچار وقفه تنفسی می‌شود. تنفس افراد مبتلا به آپنه هنگام خواب دچار وقفه‌های مکرر شده و قطع می‌شود.

 

 

علائم آپنه خواب

علائم و نشانه های آپنه انسدادی و مرکزی همپوشانی دارند،که گاهی تشخیص را سخت مىکند . شایع ترین علائم و نشانه های آپنه انسدادی و مرکزی عبارتند از:

خروپف با صدای بلند، که معمولا در آپنه انسدادی بیشتر است – قطع موقت تنفس در خواب که توسط فرد دیگرى دیده شده باشد – بیداری ناگهانی همراه با تنگى نفس، که احتمالا نشان دهنده ى آپنه مرکزی است – بیدار شدن با دهان خشک یا گلودرد

سردرد صبحگاهی – بی خوابی – خواب بیش از حد در طول روز – مشکلات توجه – زود رنجی – اشکال در تمرکز، فراموشی، افسردگی، تحریک پذیری – عرق شبانه – بی قراری و نا آرامی در هنگام خواب – آپنه خواب می تواند بر روى هر کسی، حتی کودکان تاثیر بگذارد. خواب آلودگی و خستگی در روز – خشکی دهان و گلو در هنگام بیدار شدن از خواب – مشکلات جنسی – خرناس کشیدن – بیدار شدن ناگهانی و داشتن احساسی مانند خفگی – مشکل بیدار شدن در صبح

همچنین علائم در کودکان ممکن است واضح نباشد که عبارتند از:

شب ادراری – احساس خفگی و سرازیر شدن آب از دهان – عرق زیاد در شب – اختلال در یادگیری و رفتار – مشکلات در مدرسه  – ضعف یا خواب آلودگی –  خرناس کشیدن – دندان قروچه کردن – بی قراری در رختخواب – وقفه یا عدم تنفس

 

 

علل آپنه انسدادی

اضافه وزن: افرادی که چاق هستند، چهار برابر افراد طبیعى در معرض خطر ابتلا به آپنه هستند . رسوبات چربی در اطراف راه هاى هوایی فوقانی ممکن است تنفس شما را مختل کند. اما همه کسانی که آپنه خواب دارند، دارای اضافه وزن نیستند.

دور گردن: افرادىکه گردن ضخیم ترى دارند ممکن است راه های هوایی باریکى داشته باشند. در مردان اگر دور گردن 17 اینچ (43 سانتیمتر) و بزرگتر باشد ، خطر بیشتر مى شود. در زنان، اگر گردن حدود 15 اینچ (38 سانتیمتر) یا بیشتر باشد، خطر افزایش می یابد.

راه هوایی باریک: ممکن است یک گلوى شما به طور طبیعی باریک باشد. یا ممکن است لوزه ها یا آدنوئید ها بزرگ شوند و راه هوایی را مسدود کنند، مخصوصا در کودکان مبتلا به آپنه خواب.

مرد بودن: مردان دو برابر بیشتر از زنان احتمال ابتلا بع آپنه خواب را دارند. با این حال، در زنان در صورت داشتن اضافه وزن، خطر ابتلا به این بیماری افزایش می یابد .هم چنین خطر آن ها پس از یائسگی تیز افزایش می یابد.

سن بالا: آپنه خواب عمدتا در افراد مسن رخ می دهد.

سابقه ى خانوادگی: اگر اعضاى خانواده ى شما آپنه خواب دارند، ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرید.

مصرف الکل یا آرام بخش ها: این مواد باعث شل شدن عضلات گلو مى شوند .

سیگار کشیدن: سیگاری ها سه برابر بیشتر از افرادى که هرگز سیگار نکشیدند در معرض ابتلا به آپنه انسدادی هستند. سیگار کشیدن ممکن است میزان التهاب و احتباس مایعات در راه هوایی فوقانى را افزایش دهد. این خطر احتمالا بعد از ترک سیگارکم می شود.

گرفتگی بینی: اگر دچار مشکل تنفسى در بینی خود هستید ( چه از نظر آناتومى و چه آلرژی ) احتمال بیشتری برای ابتلا به آپنه انسدادی دارید.

 

 

علل آپنه مرکزی

سن بالا: مردان مسن و سالخوردگان بیشتر در معرض آپنه مرکزی قرار دارند.

اختلالات قلبى: افراد مبتلا به نارسایی احتقانی قلب در معرض خطر آپنه مرکزی هستند.

استفاده از داروهای ضد درد:  داروهای مخدر، به ویژه داروهای طولانی مدت مانند متادون، خطر آپنه مرکزی را افزایش می دهند.

سکته ى مغزی: افرادی که دچار سکته ى مغزی شده اند در معرض خطر آپنه مرکزی یا آپنه  پیچیده قرار دارند.

در صورت مشاهده هر کدام از علائم فوق به پزشک مراجعه کنید.

 

 

تشخیص آپنه خواب

برای تشخیص وضعیت تان، پزشک ممکن است یک ارزیابی بر اساس علائم، نشانه های شما و برخی آزمایش ها انجام دهد. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص خواب در مرکز خواب برای ارزیابی بیشتر ارجاع دهد.

شما یک معاینه فیزیکی خواهید داشت، و پزشک متخصص پشت گلو، دهان و حفره بینی شما را برای مشاهده بافت اضافی و یا اختلالات بررسی خواهد کرد. همچنین ممکن است دور گردن و کمر شما را اندازه گیری کرده و فشار خون تان را چک نماید.

ارزیابی ممکن است شامل نظارت تنفس شبانه و دیگر عملکردهای بدن شما هنگام خواب باشد. تست های اولیه برای تشخیص آپنه انسدادی خواب عبارتند از:

پزشک ممکن است بر اساس علائم و نشانه هایتان شما را ارزیابی کند یا شما را به مرکز اختلال خواب ارجاع دهد. در آنجا، یک متخصص خواب می تواند به شما در تصمیم گیری در مورد نیاز شما برای ارزیابی بیشتر کمک کند.

چنین ارزشیابی اغلب شامل نظارت یک روزه تنفس و دیگر فعالیت های بدن در طول خواب است. تست خواب در خانه نیز ممکن است یک گزینه باشد. تست های تشخیص آپنه خواب ممکن است شامل موارد زیر باشند:

پولیسومنوگرافی شبانه

در طول این آزمایش به شما تجهیزاتی وصل مى شود که فعالیت قلب، ریه ، مغز، الگوهای تنفس، حرکات دست و پا و میزان اکسیژن خون را در حالی که در خواب هستید، کنترل شود.

تست خواب

در برخی موارد، پزشک ممکن است تست های ساده ای که برای تشخیص آپنه خواب در خانه استفاده می شود، به شما ارائه دهد. این آزمایش ها معمولا شامل اندازه گیری ضربان قلب، سطح اکسیژن خون، جریان هوا و الگوهای تنفسی می باشند. اگر آپنه خواب داشته باشید، نتایج آزمایش هاکاهش سطح اکسیژن خون در طی خواب را نشان می دهدکه با بیداری افزایش می یابد.

اگر نتایج غیر طبیعی باشد، ممکن است پزشک بتواند بدون تست های دیگر درمان را شروع کند. دستگاه های نظارت قابل حمل همه ى موارد آپنه خواب را تشخیص نمی دهند، بنابراین ممکن است با نتایج طبیعى آن پزشک توصیه به پولیسومنوگرافی کند .

اگر آپنه انسدادی داشته باشید، شما را به یک متخصص گوش، حلق و بینى ارجاع مى دهد تا مانع بروز هرگونه گرفتگی بینی یا گلو شود. براى ارزیابی آپنه ى مرکزى باید به یک متخصص قلب یا متخصص سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب) مراجعه کنید.

 

 

درمان آپنه خواب توسط دکتر متخصص آپنه خواب

برای موارد ملایم آپنه خواب، پزشک ممکن است فقط تغییرات شیوه زندگی، مانند از دست دادن وزن یا ترک سیگار را توصیه کند. و اگر آلرژی بینی دارید، پزشک توصیه به درمان آلرژی می کند. اگر این بازاقدامات علائم و نشانه های شما را بهبود نیابند و یا آپنه ى شما متوسط ​​تا شدید باشد ، درمان های دیگرى نیز موجود است.

بعضی از دستگاه ها می توانند راه هوایی مسدود شده را باز کنند. در موارد دیگر، جراحی ممکن است ضروری باشد.

تشخیص دقیق آپنه خواب با گوشی هوشمند

محققان به تازگی برنامه ای طراحی کرده اند که می تواند در کمترین زمان ممکن و با بالاترین دقت، آپنه خواب را تشخیص دهد.

این نرم افزار ApneaApp نام دارد که روی سیستم عامل اندروید نصب می شود و از طریق شکم، پا و دیگر جنبش های بدن، تنفس نامنظم را تشخیص می دهد. در این نرم افزار از گوشی هوشمند به عنوان یک سیستم سونار استفاده می شود. سیستم سونار در محیط امواج صوتی ارسال می کند؛ زمانی که این امواج به مانعی برخورد می کند، بازگردانده می شود و از این طریق می توان محل جسم را تعیین کرد. خفاش نیز از همین سیستم برای پیداکردن مسیر در شب استفاده می کند.

روش های موجود برای تشخیص آپنه خواب، با استفاده از تجهیزات پیشرفته پزشکی انجام می شود و بیمار باید یک شب در بیمارستان بستری شود و هزینه آن حدود هزار دلار است.

آپنه خواب در صورت عدم درمان، باعث بروز بیماری های متابولیک می شود که به دنبال آن، بدن در برابر انسولین مقاوم می شود؛ به علاوه، اختلال خواب یکی از مهمترین دلایل اضافه وزن و افزایش اشتهاست؛ تمام این عوامل جزء فاکتورهای خطر بیماری دیابت محسوب می شوند.

در ادامه این تحقیقات آمده است که آپنه خواب نه تنها باعث بروز دیابت می شود؛ بلکه یکی از مهمترین دلایل افزایش کلسترول، تری گلیسیرید و فشار خون و در نتیجه سکته قلبی و مغزی است.

احتمال ابتلا به آپنه خواب در زنان پس از یائسگی بیشتر است. اضافه وزن، استعمال دخانیات، سابقه خانوادگی آپنه خواب و استفاده از الکل، از مهمترین دلایل این عارضه محسوب می شوند.

در حال حاضر بیش از 25 میلیون آمریکایی به این عارضه مبتلا هستند، بدون اینکه از آن اطلاعی داشته باشند.

 

 

انواع آپنه خواب

آپنه انسدادی

آپنه انسدادی زمانى رخ می دهد که عضلات پشت گلو ى شما شل شوند. این ماهیچه ها از کام نرم، مثلث آویزان شده از کام نرم، لوزه ها، دیواره های جانبی گلو و زبان پشتیبانی می کنند.

هنگامی که ماهیچه ها شل می شوند، راه های هوایی در حین نفس کشیدن تنگ یا بسته می شوند و شما نمی توانید نفس کافی دریافت کنید. این امر ممکن است سطح اکسیژن را در خون شما کاهش دهد.

مغز این ناتوانی در تنفس را متوجه شده و شما را از خواب می کند تا راه هاى هوایی باز شوند . این بیداری معمولا خیلی کوتاه است که شما آن را به یاد نمی آورید.

در این وضعیت، تنفس شما کم عمق می‌شود یا حتی در خواب ممکن است متوقف شود. در برخی افراد ممکن است این اتفاق چندین بار در طول شب رخ دهد. آپنه‌ی انسدادی خواب هنگامی رخ می‌دهد که مجاری هوایی فوقانی به صورتی ناقص یا کامل مسدود شود و موجب می‌شود که دیافراگم و عضلات قفسه سینه به سختی عمل کنند و هوا نیز به سختی وارد ریه شود. تنفس معمولا با صدای بلند و خرناس و حرکات تند و سریع بدن همراه است. شما احتمالا به هنگام خواب متوجه آن نشوید. این وضعیت همچنین می‌تواند موجب کاهش جریان اکسیژن به اندام‌های حیاتی شود و ریتم قلب را نامنظم کند.

ممکن است در این حین خروپف کنید یا صداى دیگرى ایجادکنید . تمام شب این الگو می تواند در هر ساعت پنج تا سى بار تکرار شود. این اختلالات باعث کاهش توانایی شما در رسیدن به فازهای عمیق و آرام بخش خواب می شود و احتمالا در طول ساعات خواب بیدار خواهید شد.

افراد مبتلا به آپنه انسدادی ممکن است متوجه بیدارى شب نشوند و  در واقع، برخى فکر می کنند که تمام شب را به خوبی مى خوابند.

آپنه مرکزی

زمانی اتفاق می افتد که مغز سیگنال های مناسب برایکنترل عضلات تنفسى را ارسال نمی کند.

آپنه مرکزى کمتر رایج است و زمانی رخ می دهد که مغز شما قادر به انتقال سیگنال به عضلات تنفسی شما نیست. به این معنی است که شما برای مدت کوتاهی نفس نمی کشید. ممکن است با تنگی نفس بیدار شوید یا زمان زیادی خوابتان نبرد .

سندرم آپنه پیچیده

زمانی رخ می دهد که کسی هر دو آپنه انسدادی و مرکزی را داشته باشد.

 

 

عوارض آپنه خواب

آپنه خواب یک وضعیت پزشکی جدی در نظر گرفته می شود. عوارض این نوع وقفه تنفسی خواب ممکن است شامل موارد زیر باشد:

– خستگی در طول روز و خواب آلودگی

بیداری های مکرر همراه با آپنه انسدادی خواب، خواب عادی را غیر ممکن می سازد. افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب اغلب در طول روز خواب آلودگی، خستگی شدید و تحریک پذیری را تجربه می کنند. آنها ممکن است در تمرکز کردن مشکل داشته باشند و در محل کار، هنگام تماشای تلویزیون و یا حتی در هنگام رانندگی، خواب آلود باشند.

کودکان و افراد جوان مبتلا به آپنه خواب ممکن است در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشند و معمولا مشکلات توجهی و یا رفتاری دارند.

– مشکلات قلبی و عروقی

افت ناگهانی سطح اکسیژن خون که در طول آپنه خواب انسدادی رخ می دهد، فشار خون را افزایش داده و بر سیستم قلبی عروقی فشار وارد می آورد. بسیاری از مردم با آپنه انسدادی خواب مبتلا به فشار خون بالای توسعه یافته (هایپرتانسیون) می باشند که می تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد.

آپنه انسدادی خواب شدید تر، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونری، حمله قلبی ، نارسایی قلبی و سکته مغزی را افزایش می دهد. مردان با آپنه انسدادی خواب به نظر می رسد در معرض خطر نارسایی قلبی باشند، در  حالی که زنان با آپنه انسدادی خواب اینگونه نیستند.

آپنه انسدادی خواب خطر ضربان غیر طبیعی قلب (آریتمی) را افزایش می دهد. این ریتم غیر طبیعی می تواند میزان اکسیژن خون را کاهش دهد. اگر بیماری قلبی وجود داشته باشد، این تکرار دوره های متعدد کاهش سطح اکسیژن خون می تواند به مرگ ناگهانی ناشی از یک رویداد قلبی منجر شود.

– عوارض ناشی از داروها و جراحی

برخی داروها مانند آرام بخش، مسکن های مخدر و داروهای بیهوشی عمومی، راه هوایی فوقانی شما را ریلکس کرده و ممکن است آپنه انسدادی خواب شما را بدتر کنند.

اگر شما به وقفه تنفسی خواب مبتلا هستید، ممکن است مشکلات تنفسی بدتری را بعد از عمل های جراحی بزرگ به خصوص پس از دریافت مسکن ها و دراز کشیدن به پشت خود تجربه کنید. افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است بعد از عمل جراحی، بیشتر در معرض ابتلا به عوارض آن باشند.

قبل از اینکه تحت عمل جراحی قرار بگیرید، پزشک خود را در صورت داشتن آپنه انسدادی خواب و یا نشانه های مربوط به آپنه انسدادی خواب در جریان بگذارید. اگر شما دچار علائم آپنه خواب هستید، پزشکتان ممکن است شما را برای آپنه انسدادی خواب قبل از عمل تست کند.

– مشکلات چشم

بعضی از تحقیقات ارتباط بین آپنه خواب و شرایط خاص چشم، مانند گلوکوم را پیدا کرده است. عوارض چشمی معمولا می تواند درمان شود.

– عدم خواب کافی همسرتان

خروپف بلند می تواند افرادی که در اطراف شما خوابیده اند را از داشتن استراحت خوب محروم سازد و در نهایت روابط شما را مختل کند. برخی حتی ممکن است برای داشتن خواب بهتر، رفتن به یک اتاق دیگر را ترجیح دهند.

افراد مبتلا به آپنه خواب همچنین ممکن است از مشکلات حافظه، سردرد صبحگاهی، نوسانات خلقی و یا احساس افسردگی شکایت کنند، و نیاز به ادرار کردن مکرر در شب (شب ادراری) داشته باشند.

 

 

درمان آپنه خواب

تغییر در شیوه زندگی

برای موارد خفیف آپنه انسدادی خواب، پزشکتان ممکن است تغییر در شیوه زندگی را توصیه نماید.

اگر وزن اضافه دارید، حتما به دنبال کاهش وزن باشید.

به طور منظم ورزش کنید.

ترک مصرف الکل و سیگار

استفاده از یک ضد احتقان بینی یا داروهای ضد حساسیت

به پشت خود نخوابید.

اگر این اقدامات خواب شما را بهتر نکرد و یا اگر آپنه شما متوسط تا شدید است، سپس پزشکتان ممکن است درمان های دیگری را به شما توصیه نماید. دستگاه های خاص می توانند به باز کردن راه هوایی مسدود شده کمک کنند. در موارد دیگر، عمل جراحی ممکن است لازم باشد.

 

 

فشار مثبت مداوم (CPAP)

اگر شما به آپنه خواب مبتلا هستید، ممکن است از فشار مثبت بهره مند شوید. در این درمان، یک ماشین فشار هوا از طریق یک قطعه متناسب با بینی شما تماس برقرار کرده و یا در بینی و دهان شما در هنگام خواب قرار می گیرد.

فشار مثبت تعدادی از حوادث تنفسی که در هنگام خواب شما رخ می دهند را کاهش می دهد، خواب آلودگی روزانه را کاهش داده و باعث بهبود کیفیت زندگی شما می گردد.

رایج ترین نوع، فشار مثبت مداوم مسیر هوایی یا CPAP نامیده می شود. این فشار هوا مانع از آپنه انسدادی خواب و خروپف می گردد.

CPAP در یک فشار مداوم (ثابت) و یا فشار متنوع (با تنظیم دستی) قرار داده می شود. در CPAP ثابت، فشار ثابت باقی می ماند. در CPAP با تنظیم خودکار، اگر دستگاه افزایش مقاومت راه هوایی را احساس کند، سطح فشار تنظیم می گردد.

فشار مثبت راه هوایی دوسطحی (BiPAP)، نوع دیگری از فشار مثبت راه هوایی است، یک مقدار از فشار پیش تعیین شده را زمانی که شما در حال تنفس هستید را ارائه کرده و یک مقدار متفاوت از فشار را در هنگام بازدم خارج می سازد.

اگر چه CPAP موفق آمیزترین روش به طور مداوم و متداول ترین روش برای درمان آپنه خواب می باشد، برخی از افراد استفاده از ماسک موجود در این روش را دست و پا گیر و ناراحت کننده می دانند. با این حال، دستگاه های جدیدتر، کوچکتر و با سر و صدای کمتر از دستگاه های قدیمی تر هستند.

همچنین ممکن است استفاده از یک مرطوب کننده هوا همراه با سیستم CPAP به شما توصیه شود.

 

 

درمان آپنه خواب با جراحی 

گزینه جراحی معمولا در شرایطی که سایر درمان ها موفق واقع نشوند، پیشنهاد می شود.

۱– جراحی بافت

روشی است که در آن پزشک، بافت را از پشت دهان و بالای گلوی شما حذف می کند. لوزه ها و آدنوئید شما ممکن است حذف گردد. این روش معمولا در بیمارستان انجام شده و نیاز به بیهوشی عمومی دارد.

پزشکان گاهی اوقات حذف بافت از پشت گلو با یک لیزر (uvulopalatoplasty به کمک لیزر) و یا با انرژی فرکانس رادیویی (ابلیشن رادیوفرکونسی) را برای درمان خروپف استفاده می کنند. انجام این روش ممکن است خروپف را کاهش دهد.

۲– تحریک راه هوایی فوقانی

این دستگاه جدید برای استفاده در افراد مبتلا به آپنه خواب متوسط تا شدید که نمی توانند CPAP یا BiPAP را تحمل نمایند، به کار می رود.

۳– جراحی باز کردن گردن

اگر شما به آپنه خواب شدید و تهدید کننده حیات مبتلا هستید و درمان های دیگر شکست خورده اند، شما ممکن است به این شکل از جراحی نیاز داشته باشید.

در این روش، به نام تراکئوستومی، جراح، گردن شما را باز می سازد و یک فلز یا لوله پلاستیکی مناسبی در گردن شما قرار می دهد تا از طریق آن نفس بکشید. هوا از داخل آن عبور می کند و از ریه های شما خارج گردیده و عبور هوا از طریق گلوی شما مسدود می گردد.

۴– جراحی فک

در این روش، قطعات بالا و پایین تر از فک شما نسبت به سایر استخوان های صورت به سمت جلو انتقال داده می شوند که فضای بزرگی را پشت زبان و نرم کامه ایجاد می کند و احتمال کمتری برای وقفه تنفسی وجود دارد.

۵– ایمپلنت

این درمان های غیر تهاجمی شامل قرار دادن سه میله پلی استر کوچک در نرم کامه شماست. این پلی استر سفت از بافت نرم کامه حمایت نموده و فرو افتادن راه هوایی فوقانی و خروپف را کاهش می دهد. این درمان فقط برای افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب خفیف توصیه می شود.

انواع دیگر جراحی ممکن است به کاهش خروپف و آپنه خواب با تمیز ساختن یا بزرگ کردن راه های هوایی کمک کنند که عبارتند از:

جراحی بینی برای حذف پولیپ یا قسمت های سخت انحراف بین سوراخهای بینی (انحراف تیغه بینی)

جراحی برای برداشتن لوزه ها یا آدنوئید