فلج اطفال
فلج اطفال بیماری بسیار مسری است که توسط یک ویروس که به سیستم عصبی حمله می کند ایجاد می شود.
عوامل فلج اطفال
فلج اطفال توسط ویروسی به همین نام ایجاد می شود. ویروس از طریق دهان وارد بدن می شود. این بیماری از طریق تماس با مدفوع فرد آلوده یا قرار گرفتن در معرض بلغم یا مخاط هنگام سرفه یا عطسه فرد آلوده منتشر می شود. این بیماری همچنین می تواند با دست زدن به اشیایی که به مواد مدفوع حاوی ویروس آلوده شده اند و سپس قرار دادن دست ها در دهان منتقل شود. بهداشت نامناسب یا شرایط غیر بهداشتی منجر به آلودگی مواد غذایی یا منابع آب به ویروس نیز با شیوع فلج اطفال در ارتباط است.
فردی که به ویروس آلوده است می تواند به مدت 1 یا 2 هفته بعد از بروز علائم مسری باقی بماند. فرد آلوده می تواند ویروس را حمل کند و دیگران را آلوده کند حتی اگر به نظر نمی رسد بیمار باشد.
- واکسینه نشدن با واکسن فلج اطفال
- سفر به منطقه ای که اخیرا در آن فلج اطفال شیوع داشته است.
- مراقبت یا زندگی با فردی که مبتلا به فلج اطفال است.
- دست زدن به نمونه‌های آزمایشگاهی که حاوی ویروس زنده پولیو می‌باشند.
- افرادی که لوزه‌های خود را جراحی کرده اند یا لوزه خود را برداشته اند.
- داشتن استرس یا فعالیت شدید پس از قرار گرفتن در معرض ویروس
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف، مثلا در بیماران مبتلا به ایدز.
انواع فلج اطفال و علائم آنها
علائم فلج اطفال نخاعی شامل: درد عضلات در گردن، تنه، بازوها و پاها، سفتی در گردن و در امتداد ستون فقرات می باشد.
علائم فلج اطفال نوع مغزی شامل: ضعف عضلات، یبوست شدید، فلج مثانه، تنفس ضعیف، سرفه، صدای خشن، مشکل در بلع، استرس و اضطراب، فلج عضلانی دائمی می باشد.
عفونت غیر فلج اطفال یا فلج نافرجام
علائم و نشانه های فلج اطفال نافرجام می تواند از یک تا ۱۰ روز طول بکشد. این علائم و نشانه ها می توانند شبیه علائم آنفولانزا باشند و شامل موارد زیر هستند:
- تب
- گلو درد
- سردرد
- استفراغ
- خستگی
- مننژیت
عفونت فلج اطفال
حدود ۱ درصد موارد فلج اطفال، ممکن است به عفونت فلج اطفال تبدیل شوند. عفونت فلج اطفال ممکن است نخاع (فلج اطفال نخاعی)، مغز (فلج اطفال مغزی) یا هر دو (فلج اطفال مغزی نخاعی) را تحت تاثیر قرار دهد.
علائم اولیه شبیه به فلج اطفال نافرجام است. اما بعد از یک هفته علائم شدیدتر ظاهر خواهند شد. این علائم عبارتند از:
- از دست دادن واکنش های انعکاسی
- اسپاسم شدید و درد عضلانی
- سستی اندامها که گاهی فقط در یک طرف بدن رخ میدهد.
- فلج ناگهانی (موقت یا دائمی)
- تغییر شکل اندامها، به خصوص لگن، مچ پا و پاها
سندرم پس از فلج اطفال
فلج اطفال، ممکن است حتی پس از بهبودی، عود کند. این بیماری می تواند پس از ۱۵ تا ۴۰ سال دوباره بروز کند. علائم شایع سندرم پس از فلج اطفال (PPS) عبارتند از:
- ادامه ضعف عضله و مفصل
- بدتر شدن درد عضلانی
- زود خسته شدن و از پا در آمدن
- ضعف عضلانی که آتروفی عضلانی نامیده میشود.
- مشکل تنفس و بلعیدن
- آپنه خواب یا مشکلات تنفسی مرتبط با خواب
- کاهش تحمل سرما
- ضعیف تر شدن عضلاتی که قبلا ضعیف شده بودند.
- افسردگی
- مشکل در تمرکز و حافظه
چگونه ویروس فلج اطفال فرد را آلوده می کند؟
به عنوان یک ویروس بسیار مسری، پولیو از طریق تماس با مدفوع آلوده منتقل می شود. اشیائی مانند اسباب بازی هایی که در نزدیکی مدفوع آلوده قرار دارند نیز می توانند ویروس را انتقال دهند. گاهی اوقات این ویروس می تواند از طریق عطسه یا سرفه منتقل شود، چرا که ویروس در گلو و روده زندگی می کند اما این مورد انتقال کمتر شایع است.
افرادی که در مناطقی زندگی می کنند که دارای دسترسی محدود به آب و یا توالت های تمیز هستند، اغلب از طریق آب آشامیدنی آلوده به زباله های انسانی آلوده دچار فلج اطفال میشوند. به گفته کلینیک مایو، این ویروس بسیار مسری است طوری که هر کسی که با فرد مبتلا به این ویروس زندگی کند نیز این ویروس را دریافت میکند.
زنان باردار، افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف – مانند افرادی که HIV مثبت دارند – و خردسالان مستعدترین افرادی هستند که ممکن است این ویروس را دریافت کنند.
تشخیص فلج اطفال
عکس العمل غیرطبیعی
سفتی پشت
هنگامی که بیمار به پشت دراز کشیده است، بلند کردن سر و پاهایش مشکل است.
سفتی و خشکی گردن
مشکل در خم کردن گردن
مشکل در بلع و تنفس
پزشک با بررسی علائم ، این بیماری را تشخیص می دهد. پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می دهند و به کاهش واکنش های انعکاسی بدن، سفتی کمر و گردن، یا بالا بردن دشوار سر در وضعیت دراز کشیده، دقت خواهد کرد.
آزمایشگاه نیز نمونه ای از گلو، مدفوع و یا مایع مغزی نخاعی را برای پولیو ویروس آزمایش می کند.
آزمایشات تشخیصی عبارتند از:
بررسی ترشحات گلو، مدفوع و یا مایع نخاع
معاینه مایع مغزی نخاعی
میزان آنتی بادی‌های خون
آزمایشات فلج اطفال
کشت ویروس: پزشک نمونه هایی از مدفوع و نمونه ای از مخاط گلو را می گیرد. ویروس های نمونه را در آزمایشگاه رشد می دهند و با میکروسکوپ بررسی می گردد.
آزمایش خون: این کار برای بررسی آنتی بادی های فلج اطفال انجام می شود. که در صورت وجود آنتی باکتریال فلج اطفال بیان گر بیماری می باشد.
مایع نخاعی: پزشک سوزن را به قسمت تحتانی کمر، داخل کانال نخاع قرار می دهد. فشار در کانال نخاعی و مغز اندازه گیری می شود. پزشک مقدار کمی از مایع نخاعی (CSF) را برای تشخیص، به آزمایشگاه ارسال می کند. CSF مایعات اطراف مغز و نخاع می باشد.
عوارض فلج اطفال
- پنومونی آسپیراسیون: تنفس مواد خارجی از قبیل: غذا، مایعات و یا بزاق باعث ایجاد التهاب در ریه و راه‌های هوایی میشود.
- نارسایی سمت راست قلب: در درازمدت باعث افزایش فشار خون در شریان‌های ریوی و بطن راست قلب میشود.
- عدم تحرک
- مشکلات ریوی
- کاردیومیوپاتی (التهاب عضله قلب)
- فلج ایلئوس (عدم عملکرد روده): قسمتی از روده و یا تمام آن مسدود میشود و از دفع محتویات جلوگیری میکند.
- ادم ریوی: تجمع غیرطبیعی مایعات در ریه که باعث تنگی نفس میشود.
- شوک: بدن به میزان کافی خون ندارد و می‌تواند چندین عضو را تخریب کند.
- عفونت دستگاه ادراری
- ناتوانی و بدشکلی مفصل ران، قوزک و پاها
پیشگیری از فلج اطفال
بهترین راه برای جلوگیری از این بیماری، واکسینه شدن است. کودکان باید با توجه به برنامه واکسیناسیون ارائه شده توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) واکسن ها را دریافت کنند.
برنامه واکسیناسیون فلج اطفال:
- ۲ ماهگی یک دوز
- ۴ ماهگی یک دوز
- ۶ تا ۱۸ ماهگی یک دوز
- ۴ تا ۶ سالگی دوز تقویتی
در موارد نادر این واکسن ها می توانند واکنش های آلرژیک خفیف و شدید ایجاد کنند واکنش هایی از قبیل:
- مشکلات تنفسی
- تب بالا
- سرگیجه
- کهیر
- تورم گلو
- ضربان قلب سریع
زمان بندی واکسیناسیون OPV (فلج واکسن خوراکی)
- بدو تولد: یک دوز
- دو ماهگی: یک دوز
- چهار ماهگی: یک دوز
- شش ماهگی: یک دوز
- ۶ سالگی: یک دوز
زمان بندی واکسن IPV (واکسن تزریقی)
- 2 ماهگی
- 4 ماهگی
- بین 6 تا 18 ماهگی
- بین 4 تا 6 سالگی
بزرگسالان در ایران در معرض خطر ابتلا به بیماری فلج اطفال نیستند. بزرگترین خطر در سفر به منطقه ای است که فلج اطفال هنوز هم شایع است. اطمینان حاصل کنید که قبل از مسافرت واکسینه شوید.
هدف از درمان فلج اطفال
پزشکان تنها در دوره بیماری می توانند علائم را درمان کنند. اما از آنجایی که هیچ درمانی وجود ندارد، بهترین راه برای درمان این بیماری این است که با واکسن از آن جلوگیری شود.
- هدف از درمان عبارت است از:
- کنترل علائم
- استراحت کردن
- دادن آنتی بیوتیک برای عفونت دستگاه ادراری
- گرمای مرطوب برای کاهش درد و گرفتگی عضلانی (می توانید از حوله گرم استفاده کنید)
- مسکن‌ها برای تسکین سردرد، درد عضلانی و گرفتگی عضلات
- استفاده از دستگاه تصفیه هوا برای خوب نفس کشیدن
- درمان‌های فیزیکی مثل آتل‌ها و کفش‌های اصلاحی برای جلوگیری از بد شکل شدن عضله و بهبود عملکرد عضله
- جراحی ارتوپدی برای بهبود قدرت و عملکرد عضله
- رژیم غذایی صحیح
رایج ترین درمان های حمایتی عبارتند از:
- استراحت در رختخواب
- داروهای مسکن
- داروهای ضد اسپاسم برای شل کردن عضلات
- آنتی بیوتیک ها برای عفونت های دستگاه ادراری
- اسپری های قابل حمل برای کمک به مشکلات تنفسی
- درمان فیزیوتراپی یا استفاده از آتل برای کمک به راه رفتن
- استفاده از پد حرارتی یا حوله گرم برای کاهش درد و اسپاسم عضلانی
- درمان فیزیوتراپی برای درد در عضلات آسیب دیده
- درمان فیزیوتراپی برای رفع مشکلات تنفسی و ریه
- توانبخشی ریه برای افزایش ظرفیت ریه
درمان فلج اطفال
روش‌های درمان فلج اطفال عبارتند از:
- جهت تسکین علائمی مانند تب، سردرد، درد کمر و گردن و عضلات از داروهای مسکن و شل‌کننده‌های عضلانی استفاده میشود. معمولاً پزشک داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک و استامینوفن تجویز میکند. به علت احتمال ایجاد سندرم ری از آسپیرین در کودکان استفاده نمی‌شود. این سندرم باعث آسیب‌دیدگی دائمی کبد میشود. به علت احتمال ایجاد نارسایی تنفسی از داروهای مخدر ضد درد مانند مورفین استفاده نمی‌شود.
- جهت رفع درد، اسپاسم و سفتی عضلات از حرارت مرطوب به کمک حوله گرم و پد حرارتی استفاده میشود.
- بیمارانی که دچار مشکلات تنفسی هستند و یا عضلات تنفسی‌شان فلج شده است، بایستی از تجهیزاتی مانند دستگاه تنفسی مصنوعی استفاده کنند.
- افراد مبتلا به عفونت مجاری ادراری به مصرف آنتی‌بیوتیک نیاز دارند. در اثر عفونت امکان دارد دفع ادرار برای بیمار دشوار باشد. در این حالت ممکن است احتباس ادرار ایجاد شود. جهت رفع احتباس ادراری از داروهایی مانند بتانکول استفاده میشود. امکان دارد برخی از بیماران جهت دفع ادرار به استفاده از سوند ادراری نیاز داشه باشند.
- احتمال دارد در اثر فلج اطفال، بیماری‌هایی مانند ذات‌الریه (پنومونی) ایجاد شوند. در این موارد از آنتی‌بیوتیک استفاده میشود.
- امکان دارد در برخی از افراد بیماری قلبی ناشی از مشکل ریه ایجاد شود. این نارسایی قلبی در طرف راست قلب ایجاد میشود. همچنین ممکن است مشکلات قلبی مانند میوکاردیت و فشار خون بالا در برخی از بیماران مشاهده شود. برای درمان این عارضه‌ها بایستی از روش‌های درمانی مناسب استفاده شود.
- احتمال دارد در اثر عدم تحرک برای مدت طولانی، حرکات طبیعی روده دچار مشکل شده و منجر به یبوست شود. یبوست این حالت با استفاده از مصرف داروهای مناسب قابل درمان می‌باشد. همچنین ایجاد سنگ کلیه در افرادی که برای مدت طولانی به فلج اطفال مبتلا هستند، شایع می‌باشد.
- استفاده از فیزیوتراپی، ورزش، بریس و کفش‌های طبی برای افراد مبتلا به این بیماری سودمند می‌باشد و باعث بازیابی قدرت و عملکرد عضلانی میشود. امکان دارد برخی از بیماران به جراحی ارتوپدی نیاز داشت باشند.
- با توجه به شدت عفونت در این بیماری ، در صورتی که طناب نخاعی و مغز دچار آسیب‌دیدگی نشوند، احتمال بهبود کامل وجود دارد. (در بیش از 90 درصد از موارد آسیبی به مغز و طناب نخاعی وارد نمی‌شود).
درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد و تنها می توان شدت علائم را کاهش داد.
درمان‌های رایج برای این بیماری شامل موارد زیر می باشد:
- استراحت
- رژیم غذایی سالم
- فعالیت بدنی متناسب
- مصرف داروهای مسکن
- مصرف داروهای شل کننده عضلات
- کیسه آب گرم برای التیام درد عضلات
نظرات کاربران
نظرات و پیشنهادات خود را در ارتباط با خدمات عرفان سلامت با ما در میان بگذارید .